|
ژنو، لوزان و برجام؛ گام های سه گانه توقف تحقیق و توسعه/
نقض خطوط قرمز رهبر انقلاب با توقف 29 ماهه تزریق گاز به سانتریفیوژ های نسل جدید/ ماجرای تهدید آمریکا و توقف دستور روحانی + فیلم و مستندات
گروه بین‌الملل-رجانیوز: سازمان انرژی اتمی طی روزهای گذشته در بیانیه‌ای خبر از تزریق گاز uf6 به سانتریفیوژهای IR-8 داد و آن را در راستای رهنمودهای مقام معظم رهبری مبنی بر ادامه بدون محدودیّت تحقیق و توسعه خواند(1) اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که سازمان انرژی اتمی نه‌تنها طی این سال‌ها برخلاف بیانات صریح رهبر معظم انقلاب عمل کرده بلکه در عمل خطوط قرمز وضع شده را توسط ایشان نیز نقض کرده است؛ اقدام اخیر سازمان انرژی اتمی نیز به طور واضحی همین مسئله را تائید می‌کند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
به گزارش رجانیوز رهبر معظم انقلاب خطوط قرمز مربوط به تحقیق و توسعه را در دو سخنرانی بسیار مهم خود اعلام کردند؛ سخنرانی اول مربوط به بیستم فروردین 1393 در دیدار با مدیران، متخصصان و کارشناسان سازمان انرژی اتمی است که ایشان تصریح می‌کنند که در نتیجه مذاکرات «حرکت علمی، هسته‌ای به هیچ وجه نباید متوقف یا کند شود» و «مذاکره کنندگان ایرانی باید بر ادامه تحقیق و توسعه و پیشرفت هسته‌ای پافشاری کنند2 .»
سخنرانی دوم هم دقیقاً یک سال بعد (20/1/94) است که در دیدار با مداحان ایشان خاطرنشان می‌کنند:
« نکته‌ی آخر در این زمینه؛ توسعه‌ی علمی و فنّی هسته‌ای در ابعاد گوناگون، به‌هیچ‌وجه نبایستی متوقّف بشود. توسعه باید ادامه پیدا کند، توسعه‌ی فنّی. حالا محدودیّتهایی را ممکن است لازم بدانند قبول بکنند، ما حرفی نداریم. برخی از محدودیّتها را قبول کنند، امّا توسعه‌ی فنّی حتماً بایستی ادامه پیدا بکند و با شدّت و قدرت پیش برود. این عرایض ما است، حرفهای ما به برادرانمان اینها است. این حرفها را ما در جلسات خصوصی هم گفتیم؛ عمدتاً در طول این یک سال و نیم با رئیس‌جمهور محترم، و بعضاً در موارد نادری هم به مسئول مذاکرات که وزیر محترم خارجه‌ی ما است گفتیم. این حرفهای من است؛ امّا حالا این خواسته‌ها را اینها با کدام شیوه‌ی مذاکراتی میتوانند تأمین کنند، این به عهده‌ی خودشان است؛ بروند بنشینند شیوه‌های درست مذاکراتی را پیدا کنند،از آدمهای مطّلع و امین بهره‌مند بشوند، از نظرات منتقدین مطّلع بشوند و آنچه را لازم است انجام بدهند. این هم مربوط به مسئله‌ی هسته‌ای.(3)»
پس از بیانات رهبر انقلاب مشخص است که اولاً توسعه‌ی علمی و فنّی هسته‌ای در ابعاد گوناگون، به‌هیچ‌وجه نبایستی متوقّف بشود. ثانیاً توسعه‌ی فنّی حتماً بایستی ادامه پیدا بکند و با شدّت و قدرت پیش برود. اما در عمل چه اتفاقی رخ داده است؟
متاسفانه مسئولین دولت یازدهم و مذاکره کنندگان عملاً در مذاکرات صورت گرفته به نقض آشکار خطوط قرمز رهبر انقلاب پرداختند. مرحله اول این عقب نشینی از توافق ژنو آغاز شد که به موجب پذیرش ادامه تحقیق و توسعه جاری، جمهوری اسلامی ایران عملاً از انجام تحقیق و توسعه بر روی تمامی دیگر نسل‌های سانتریفیوژ محروم ماند؛ چنانکه در متن توافق ژنو در این‌باره آمده است:
Iran will continue its safeguarded R&D practices, including its current enrichment R&D practices, which are not designed for accumulation of the enriched uranium.
ایران کارهای تحقیق و توسعه تحت پادمان خود شامل کارهای تحقیق و توسعه جاری غنی¬سازی خود را که با هدف انباشت اورانیوم غنی¬شده صورت نمی¬گیرد، ادامه خواهد داد.
لذا مشخصاً و به موجب توافق ژنو تحقیق و توسعه ایران محدود به سانتریفیوژ IR4، IR5، IR6 و IR8 شد. یعنی اولین عقب‌نشینی از خطوط قرمز!
در توافق لوزان علاوه بر تاکید مجدد بر این مسئله، گام دیگر عقب‌نشینی با پذیرش محدودیت‌های زمانی شکل گرفت. چنانکه در این توافق در رابطه با تحقیق وتوسعه می‌خوانیم:
Iran's research and development on centrifuges will be carried out on a scope and schedule that has been mutually agreed
تحقیق و توسعه ایران روی ماشین های سانتریفیوژ، بر اساس یک جدول زمانی و دامنه ای که توسط طرفین توافق شده است، انجام خواهد شد.
لذا پر واضح است که تحقیق و توسعه نه‌تنها بدون محدودیت و کاملاً آزاد در نظرگرفته نشده است بلکه کاملاً محدود و براساس جدول و زمانبندی خاص مورد توافق غربی‌ها و هماهنگی آنها انجام خواهد گرفت و دست طرف غربی برای تحمیل محدودیت‌های مدنظر به ایران کاملاً بازگذاشته شده است. فکت شیت مذاکرات لوزان که توسط وزارت امور خارجه منتشر شده نیز به صراحت بر این مسئله تاکید کرده و می‌گوید:
براساس راه‌حل‌های به دست آمده ایران برنامه تحقیق و توسعه خود را روی ماشین‌های پیشرفته ادامه خواهد داد و مراحل آغاز و تکمیل فرایند تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای IR-4 ،IR-5 ،IR-6- و IR-8 را در طول دوره زمانی 10ساله برنامه جامع مشترک اقدام ادامه خواهد داد.
عباس عراقچی معاون وزارت امور خارجه نیز 14 فروردین 94- یک روز پس از توافق لوزان- با حضور در برنامه گفت و گوی ویژه خبری صدا و سیما با تائید این مسئله می‌گوید:
در مذاکرات لوزان قبول کردند که ایران به تحقیق و توسعه روی ماشین‌های IR-۴و IR-۵و IR-۶و IR-۸ ادامه دهد و دو ماشین ما IR-۶و IR-۸در طول زمان مراحل تحقیق و توسعه را طی خواهد کرد و در یک زمان مشخصی به مرحله‌ای خواهد رسید که آماده تولید است.
اما وضعیت تحقیق و توسعه در برجام را باید بسیار بدتر از توافق ژنو و لوزان ارزیابی کرد. چنانکه در برجام با پذیرش محدودیت‌های بیشتر و جدیدتر ابتدا در یک تعهد تمسخر آمیز تیم مذاکره کننده پذیرفت که به مدت 10 سال تنها بر روی تک ماشین سانتریفیوژ IR5 تحقیق و توسعه انجام دهد! در بند 36 پیوست یک برجام در توضیح این مسئله آمده است:
36- Iran will test a single IR-5 centrifuge machine for 10 years.
36 -ایران به مدت 10 سال به انجام آزمایشات بر روي تک ماشین سانتریفیوژ 5-IR ادامه خواهد داد.
ثانیاً مطابق با بند 34 پیوست یک برجام تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژ IR4 محدود به یک زنجیره 164تایی و آن هم تا 30 نوامبر 2015 شده است؛ لذا در زمان فعلی تحقیق و توسعه ایران بر وری سانتریفیوژ IR4 عملاً متوقف شده است. در این بند می‌خوانیم:
34- Consistent with its plan, Iran will continue working with the 164-machine IR-4 cascade at PFEP in order to complete the necessary tests until 30 November 2015 or the day of implementation of this JCPOA, whichever comes later, and after that it will take these machines out of the PFEP and store them under IAEA continuous monitoring at Natanz in Hall B of FEP.
34 -طبق برنامه خود، ایران به منظور تکمیل تحقیقات خود بر روي ماشین سانتریفیوژ 4-IR با استفاده از زنجیرة 164 ماشین در تاسیسات پایلوت نطنز، را تا تاریخ 30 نوامبر 2015 و یا تا روز شروع اجراي برجام، هر کدام دیرتر باشد، ادامه خواهد داد و سپس ماشینهاي سانتریفیوژ را از پایلوت نطنز خارج و در سالن B تحت نظارت پیوسته آژانس قرار خواهد داد.
ماجرای سانتریفیوژ IR-8
سومین محدودیت جدید در تحقیق و توسعه در برجام – نسبت به بخشی از عقب نشینی‌های قبلی صورت گرفته- مسئله سانتری فیوژهای IR-8 است که به موجب آن ایران از سال 8/5 به بعد تنها قادر به آزمایش بر روی زنجیره 30 تایی خواهد بود. لذا تحقیقات جمهوری اسلامی ایران هیچ وقت کامل نمی‌شود چرا که تکمیل شدن تحقیقات سازمان انرژی اتمی زمانی صورت می‌گیرد که یک زنجیره صد و شصت و چهارتایی و یا یک صد و هفتاد و چهارتایی را آزمایش کرده و جواب دریافت نماید و سپس به سراغ تولید برود؛ اما مطابق با برجام ایران هیچ گاه حق داشتن زنجیره‌ها را نداشته و تنها محدود به زنجیره 30تایی شده است آن هم هشت و نیم سال پس از برجام. بند 38 پیوست یک برجام در این باره می‌گوید:
38. Iran will commence, upon start of implementation of the JCPOA, testing of the IR-8 on single centrifuge machines and its intermediate cascades and will commence the testing of up to 30 centrifuges machines from one and a half years before the end of year 10. Iran will proceed from single centrifuges to small cascades to intermediate cascades in a logical sequence.
38 -ایران، همزمان با شروع برجام، به انجام آزمایشات بر روي تک ماشینهاي سانتریفیوژ 8-IR و زنجیرهاي میانی آن ادامه خواهد داد و از 5/1 سال مانده به سال دهم، آزمایشات بر روي زنجیرة 30 ماشین را شروع خواهد کرد. ایران این آزمایشات را از تک ماشین به زنجیره هاي کوچکو سپس به زنجیره میانی با یک روال منطقی جلو خواهد برد.
اما نکته جالب توجه این است ترزیق گاز UF6 به سانتریفیوژهای IR-8 مربوط به الان نبوده و سازمان انرژی اتمی شهریور ماه سال 93- بیست و نه ماه پیش- آماده انجام این کار بوده است اما پس از فشارهای صورت گرفته توسط آمریکا از انجام این کار سرباز می‌زند. در توضیح بیشتر این مسئله باید گفت که علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی چهارشنبه ۵ شهریور ۱۳۹۳ با حضور در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به اینکه قابلیت سانتریفیوژهای ایران از 1.5 تا 2 سو به 24 سو در سانتریفیوژهای نسل 8 ارتقا یافته است، گفت:
این سانتریفیوژهای جدید در برابر سانتریفیوژهای نسل قبل غول آسا است، ما هنوز به این سانتریفیوژها گاز تزریق نکرده ایم و نیاز به دستور رئیس جمهور دارد.
پس از این مسئله جن سالکی سخنگوی وزارت امور خارجه دولت اوباما در نشست خبری 27 آگوست 2014 خود نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و می‌گوید:
ایران از نصب هرگونه سانتریفیوژهای پیشرفته جدید که برای اهداف غنی‌سازی یا انجام هرگونه تحقیق،توسعه یا تست سانتریفیوژهای جدید برای اهداف غنی‌سازی قابل استفاده است، در تأسیسات نطنز، منع شده است. هیچ دلیلی نمی‌بینیم که باور کنیم که این مورد نقض شود. آنها از برنامه مشترک اقدام پیروی کرده‌اند.
QUESTION: I trust you saw the report that Iran says it has conducted mechanical tests on a new form of centrifuge. It wasn’t clear from the report I saw whether it’s the P8 or something else. Do you have any concerns about that, or do you feel that this falls within the safeguarded R&D that is permissible under the JPOA?
MS. PSAKI: Well, we also, of course, saw the reports. It was also unclear to us what he was referring to in his comments, so it’s hard for us to do analysis. As you know and as you noted, there are certain restrictions. Iran is prohibited from installing at the Natanz R&D facility any new advanced centrifuges that would be used for enrichment purposes or doing any research, development, or testing of new centrifuges for enrichment purposes. We don’t have reason to believe that that is being violated. They’ve been abiding by the JPOA.
در واقع پس از این تهدید آمریکا سازمان انرژی اتمی از تزریق گاز UF6 به سانتریفیوژهای IR8 سرباز زده است؛ به تعبیر دقیق‌تر گویا حسن روحانی در آن زمان به صلاح ندانسته است که این اقدام صورت بگیرد؛ به این معنی که با وجود فرمان صریح رهبر معظم انقلاب، دولت‌یازدهم و سازمان انرژی اتمی از شهریور 93 تا بهمن 95 از تزریق گاز به سانتریفیوژهای نسل جدید سرباز زده و با توقف تحقیق و توسعه بر خلاف دستور ایشان عمل کرده‌اند. در شرایط فعلی نیز تزریق گاز به سانتریفیوژهای جدید تنها با توجه به محدودیت‌های برجامی که آنها نیز خلاف دستور صریح رهبر انقلاب است انجام شده است؛ لذا اقدام اخیر سازمان انرژی اتمی نه‌تنها در راستای منویات رهبر معظم انقلاب نبوده است بلکه به درستی نشان می‌دهد که چگونه خطوط قرمز ترسیم شده توسط ایشان در دولت یازدهم نقض شد و فرآیند تحقیق و توسعه را کند و نهایتاً متوقف کرد.
منبع: رجا نیوز
|